TUYED ARAŞTIRMASI. Turizmci Soruyor: Bu Kurlarla Nereye Kadar?

TUYED (İstanbul)-Turizm sektöründe gelirler döviz, harcamalar ise TL bazında. Gelir ve harcamaların farklı para cinslerinden olması, döviz kurlarındaki değişmelere bağlı olarak turizm cephesinde olumsuz gelişmelere neden olabiliyor. Turizm, ihracat yapan sektörler gibi üretim girdilerini ucuz ithalat ile sağlıyor. Hem yatırım, hem de işletme safhasında asgari düzeyde ithal ürün kullanılıyor.

Gelir döviz, gider TL olunca doğal olarak döviz kuru özel önem taşıyor. Düşük döviz kuru, döviz gelirini eritiyor. Konuyla ilgili bir araştırma yapan TTYD Araştırma Birimine göre, turizm sektörü, 2001 krizinden beri bu sorunla karşı karşıya. 2001’den bu yana izlenen ekonomik politikanın temelinde yüksek faiz-düşük kur politikası olduğuna dikkat çekilen araştırmada şu görüşlere yer veriliyor:

“Bu politika gelir geçer portföy yatırımlarına büyük kazanç sağlarken,  turizm gibi Türk ekonomisinin en rekabetçi sektörüne kök söktürüyor. Aşağıdaki tabloda turizm gelirini Merkez Bankası’nın yıllık ortalama dolar kurunu kullanarak TL’ye çevirdik. Görüleceği üzere 2002 ve 2003 yıllarında 1,50 olan dolar kuru, sonraki yıllarda düşmüş, 2007’de ise en düşük seviyesi olan 1,30’a inmiştir. Türk Lirasına çevirdiğimiz zaman 2002’deki 17 milyar 852 milyon YTL olan turizm gelirinin, 2007’de 24 milyar 33 milyon YTL’ye çıktığını görüyoruz. Ancak bu artış cari gelirlerdeki artıştır. Yani reel değil, nominaldir ve doğru bir karşılaştırma yapmak için  enflasyondan arındırılması gerekiyor.”

TABLO1

TTYD Araştırmasının ikinci tablosunda, nominal turizm geliri TÜFE kullanılarak reel rakamlara taşınıyor. Bu tabloda, 2002 yılındaki reel TL gelirinin sonraki yılların hepsinden yüksek olduğunu görülüyor.

Merkez Bankası’nın dolar kuru, TÜFE, turizm Geliri ile TÜİK’in TÜFE verileri baz alınarak yapılan araştırmanın ikinci tablo için şu saptamalara yer veriliyor:

“2002-2007 arasında turizm geliri cari TL bazında toplam yüzde 35 artmıştır. TÜFE’deki toplam artış ise yüzde 66’dır. Bir yandan döviz kurunun düşmesi nedeniyle reel gelir gerilerken, diğer yandan sektörün yurtiçi girdi fiyatları artmıştır. Aradaki farkı oda fiyatlarına yansıtmak ise mümkün olmamıştır.

2002-2007 arasında turizm sektörünün TL bazında reel geliri yüzde 19 azalmıştır. Oysa turist sayısı 2002’de 13,2 milyon iken 2007’de 23,3 milyona yükselmiş, yani yüzde 76 artmıştır.  Satış miktarı artmış ama, satış hasılatı reel olarak azalmıştır. 2002’de 100 birim mal 100 liraya satılırken, 2007’de 176 birim mal 81 liraya satılmıştır. Yani birim satış fiyatı reel olarak yüzde 54 azalmıştır.

2008’de 2002 yılı gelir rakamını yakalamak için (yüzde 10 enflasyon, 1,30 ortalama dolar kuru varsayımıyla) turizm gelirinin 25 milyar dolar olması gereklidir. 25 milyar $ gelir elde etmek içinse turist sayısının 31-32 milyon olması lazımdır. Oysa  bu yılki beklentiler 25-26 milyon turist ve 20-21 milyar $ gelirdir. Yani gelir erozyonu devam etmektedir.